Stalowa Wola
turystycznie
Ludność: 63 tys. osób
Obszar: 83 km2
Wysokość: 160 m. npm
Styl architektury art-deco
Stalowa Wola jest jednym z najmłodszych polskich miast. Powstała na krótko przed wybuchem drugiej wojny światowej, a dokładnie w 1938 roku. Motorem do rozwoju miasta były powstające wówczas Zakłady Południowe, znane dzisiaj pod nazwą Huty Stalowa Wola. Charakterystycznym akcentem powstającej zabudowy, zarówno przemysłowej i mieszkalnej, jest styl architektury nazywany art-deco.
Już przed pierwszą wojną światową dało się zauważyć powstawanie pierwszych budynków z elementami art-deco. Pod wpływem sztuki francuskiej, niemieckiej i austriackiej wzniesione zostały domy we Lwowie a także w Warszawie i Krakowie. Szczyt rozwoju polskiej sztuki art-deco przypada na lata 20 i 30 XX stulecia. Wtedy polscy architekci odnieśli ogromny sukces na Międzynarodowej Wystawie Sztuki Dekoracyjnej w 1925 roku odbywającej się w Paryżu. Styl art-deco charakteryzuje się połączeniem funkcjonalności i nowoczesności z dekoracyjnością i estetyką, a także geometryczne kształty i uproszczona forma. W budynkach urzędowych widoczne są rymiczne podziały fasad na graniaste pilasty i ryzality oraz podcienia wsparte na filarach. Natomiast budynki mieszkalne mają wnękowe ukształtowanie wejść na klatki schodowe oraz szyby w oknach podzielone geometryczną siatką szprosów. Dodatkowo budynki zostały okładzione cegłą klinkierową w kolorze ciemnego brązu. Owa cegła służyła jako zabezpieczenie budynku przed zabrudzeniem i zawilgoceniem. Cegła klinkierowa jest przykładem połączenia praktycznego i dekoracyjnego zastosowania materiału budowlanego. Jest ona doskonale widoczna na wielu nieruchomościach w starej części Stalowej Woli, np. w cokołach domów, na wypełnieniach przestrzeni pomiędzy oknami, a także na gankach i pergolach nieruchomości willowych.
Styl architektoniczny art-deco występuje w wielu stalowowolskich budynkach mieszczących w sobie instytucje użyteczności publicznej oraz w budynkach mieszkalnych. Najlepsze przykłady to:
- gmach mieszczący Naczelną Dyrekcję Huty Stalowa Wola (ul. Kwiatkowskiego),
- przychodnia obok szpitala (ul. Staszica),
- budynek hotelu Hutnik (ul. Wyszyńskiego),
- budynek prokuratury (ul. Wolności),
- budynek banku PKO (ul. Popiełuszki),
- domki robotnicze (ul. Bema, Kilińskiego),
- opływowe bloki majstersko-robotnicze (ul. Ofiar Katynia, Popiełuszki, Hutnicza).
Z remontami stosunkowo nowych budynków nie ma w mieście większych problemów. Natomiast w przypadku nieruchomości wybudowanych w stylu socrealistycznym, jakimi są budynki w stylu art-deco, potrzebna jest zgoda wojewódzkiego konserwatora zabytków. Istotne jest, aby po remoncie budynek był odwzorowany w identycznym stylu, z ozdobnymi płytkami klinkierowymi oraz tynkiem błyszczącym się w słońcu od miki (drobnych kamyczków). Najczęściej wymagana jest termomodernizacja czyli docieplenie. Jej brak powoduje nawet czterdziesto procentowe straty energii cieplnej.
Dzięki możliwemu w ostatnich latach strumieniowi pieniędzy płynącemu z Unii Europejskiej, powstał transgraniczny projekt, cieszący się zainteresowaniem profesjonalistów w dziedzinie art-deco. Spowodował, że Stalowa Wola ma też coś do zaoferowania turystom odwiedzającym miasto. Osoby chcące poznać tę architekturę powinny się udać do Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli – Rozwadowie. Tam jest punkt informacji turystycznej, w którym można otrzymać folder z mapką, aby móc bliżej poznać najbardziej wartościowe obiekty architektury art-deco.
Polecane strony
Webmaster: Tomasz Moskwa
Kontakt: tomvis48@interia.pl
Strona główna: www.turystycznie.org
Warszawa Jędrzejów Stalowa Wola Abakan Tarnowskie Góry Katowice Rzeszów Częstochowa Przemyśl Jasło Sandomierz Hel Kielce Wrocław Kraków Baltimore Gdańsk